Міхаленя Іна Мікалаеўна,
настаўнік гісторыіі грамадазнаўства
першай кваліфікацыйнай катэгорыі
План-канспект урокапа гісторыі Беларусі ў 6 класе
″Вялікая вайна і Грунвальдская бітва″
Мэта ўрока:плануецца, што пасля заканчэння ўрока вучні будуць ведаць прычыны і вынікі вайны, апісваць ход ваенных дзеянняў, а таксама называць даты, дзеячаў, тлумачыць тэрміны.
Задачы:
• адукацыйная:садзейнічаць паспяховаму засваенню вучнямі падзей «Вялікай вайны»;
• развіваючая:садзейнічаць фарміраванню ўменняў працаваць з картай, падручнікам, табліцай, схемай;
• выхаваўчаяспрыяць усведамленню каштоўнасці гістарычнай спадчыны, непарыўнай сувязі старажытнасці і нашых дзён.
Тып урока:вывучэнне новага матэрыялу з выкарыстаннем інфармацыйна-камунікацыйнай тэхналогіі і стратэгіі фарсайта.
Новыя паняцці:“Вялікая вайна”, Грунвальдская бітва, Тарунскі мір.
Гістарычныя дзеячы:Ульрых фон Юнгінген.
Даты:1409-1411 гг.,15 ліпеня 1410 г.,1411 г.
Ход урока
І.Арганізацыйны этап.
Задачы этапа:стварэнне рабочай добразычлівай атмасферы,праверка падрыхтаванасці вучняў да ўрока.
Прывітанне.
Вызначэнне адсутнічаючых.
ІІ. Этап актуалізацыі ведаў вучняў.
Задачы этапа:матывацыя вучняў на пазнавальную дзейнасць, пастаноўка мэты ўрока.
Вучням прапаноўваецца ўспомніць:
1). З якімі дзяржавамі межавала ВКЛ?
2). Як усталяваліся крыжакі ў Прыбалтыцы?
3). Як складваліся адносіны з Тэўтонскім ордэнам.
4). Якія былі адносіны паміж Польшчай і ВКЛ?
5). Калі было заключана Востраўскае пагадненне? У чым яго сутнасць? Якое значэнне Салінскага пагаднення?
Настаўнік зачытвае эпіграф да ўрока: «Слаўлю адвагу, ваяроў сармацкіх, што пасеклі ў бітве рыцараў крыжацкіх» Вучням прапаноўваецца адказаць на пытанне: З чым звязана будзе тэма сённяшняга ўрока? Заслухоўваюцца адказы вучняў. Настаўнік аб’яўляе тэму ўрока, вучні запісваюць яе ў сшытак.
План вывучэння новай тэмы:
1. Узмацненне крыжацкай небяспекі.
2. Падрыхтоўка да рашучага адпору крыжакам.
3. Грунвальдская бітва.
4. Вынікі і гістарычнае значэнне бітвы. Тарунскі мір.
ІІІ. Этапы вывучэння новага матэрыялу, замацавання вучні праходзяць самастойна, карыстаючыся дарожнай картай.
Дарожная карта вучня.
Што павінны ведаць:
1. Ведаю даты “Вялікай вайны”, Грунвальдскай бітвы, Торуньскага міру.
2. Назаву прычыны і вынікі “Вялікай вайны”.
3. Змагу апісаць ход і вынікі Грунвальдскай бітвы; даць ацэнку дзейнасці ўдзельнікаў бітвы.
4. Пакажу на карце месца, дзе адбывалася Грунвальдская бітва, дзе быў падпісаны Торуньскі мір.
5. Выкажу меркаванне аб гістарычным значэнні Грунвальдскай бітвы.
6. Змагу скласці гістарычныя партрэты Ягайлы, Вітаўта, Ульрыха фон Юнгінгена.
7. Змагу параўнаць відэасюжэт з тэкстам вучэбнага дапаможніка.
Праца на уроку (маршрут):
Крок 1 (абавязковы)
Пазнаеміцца самастойна з матэрыялам параграфа “Вялікая вайна” і Грунвальдская бітва.” самастойна ці праглядзеўшы відэаўрок па тэме.https://drive.google.com/file/d/1X-9v4nkRrCkrteLni2RWdEaHC5-F_dH4/view?fbclid=IwAR3P8м5dy_l9OtCaigmOIbFLr BSIvNfpGaZNkw 5ktiBzrkuk245Xanw3qW4
Крок 2 (абавязковы)
Замацуй свае веды, выканай заданне ў рабочым сшытку па тэме.
Запоўніце табліцу “Характарыстыка вайны” https://tanyashumel.netboard.me/6apm4/?tab=133691
Крок 3 (абавязковы)
Заданне на замацаванне ведаў з дадатковымі крыніцамі. Выберыце адно з заданняў і адкажыце на пытанні да яго:
А: прааналізуйце ўрывак з “Хронікі Быхаўца” пра Грунвальдскую бітву
https://tanyashumel.netboard.me/6apm4/?tab=133691 /Дадатак 1.
Б: прааналізуйце рэпрадукцыю карціны Зыгмунта Развадоўскага і Тадэвуша Попеля “Грунвальдская бітва”
https://netboardmecf1.s3.amazonaws.com/published/46588/files/93a74359179150a11f31681ec44eaa9b.docx/
В: прааналізуйце Грунвальдскую бітву па фрагменце мастацкага фільма “Крыжакі”.
https://netboardmecf1.s3.amazonaws.com/published/46588/files/183922ac850c7fb3d30e4ef244828300.docx/ Дадатак 3
Г: прааналізуйце песню “Грунвальдская бітва” групы “Стары Ольса”.
https://netboardme-cf1.s3.amazonaws.com/published/46612/files/9ed421a93b6b27664f772e13bbbfc2cb.docx/ Дадатак 4
Крок 4 (па жаданні, можна мінуць)
Зрабіце мультысэнсорны аналіз карціны “Бітва пад Грунвальдам" (Дадатак 5), а для гэтага закончыце сказы:
1. На карціне я бачу...
2. Гледзячы на малюнак, я задаю сабе пытанне...
3. Я спадзяюся (баюся), што...
4. Я чую...
5. Я адчуваю пах...
6. Я думаю, што пасля гэтага адбудзецца...
7. Маё стаўленне да прадстаўленых на карціне падзей я магу выказаць словам (словамі)...
Крок 5 (для дапытлівых, можна мінуць)
Заданне: разгледзьце інфаграфіку і параўнайце суадносіны сіл ваюючых бакоў. Ці адрозніваюцца дадзеныя інфаграфікі з дадзенымі вучэбнага дапаможніка?
https://netboardme-cf1.s3.amazonaws.com/published/46588/files/s_dc2b7df3c50ce5c557128be10fab7a91.png
Крок 6 (абявязковы)
Кантроль ведаў па новай тэме. Дадатак 6
Дадатак 1
Аналіз урыўка з “Хронікі Быхаўца” – “Бітва пад Грунвальдам”.
Прачытайце ўрывак з “Хронікі Быхаўца”, адкажыце на пытанні.
У год ад пачатку свету 6921, а ад Божага нараджэння 1412, пачалася вайна караля польскага Уладзіслава Ягайлы і яго брата, вялікага князя літоўскага Вітаўта, з немцамі прускімі. I сабралі яны разам войскі вялікія з абодвух бакоў: кароль Ягайла ўсе сілы кароны Польскае, князь вялікі Вітаўт усе сілы літоўскія і рускія і шмат татараў ардынскіх, магістр жа прускі свае войскі з усяго Рэйху Нямецкага. I калі войскі з абодвух бакоў былі гатовыя, кароль Ягайла і вялікі князьВітаўт пайшлі на бітву ўсё благімі ляснымі дарогамі, а поля роўнага і шырокага, дзе маглі б спыніцца і бой учыніць, не знаходзілі, былі палі роўныя і вялікія толькі пад местам нямецкім, што звалася Дуброўнае. І бачылі немцы, што ляхі [палякі] ды літва з такімі вялікімі войскамі не маглі нідзе больш стаяць, толькі на тых палях, і таму пакапалі яміны і прыкрылі іх, каб туды коні і людзі пападалі.
Калі кароль Ягайла і вялікі князь Вітаўт звойскамі сваімі мінулі лясы, прыйшлі натыяДубровенскія палі. Тады найвышэйшым гетманам у войску Ягайлавым быў пан Сокал, чэх, а дворным гетманам – пан Спытка Спыткавіч, а ў Вітаўтавым войску старэйшым гетманам быў князь Іван Жэдзівід, брат Ягайлаў і Вітаўтаў, а дворным гетманам – пан Ян Гаштольд. I пачалі тыя вышэйназваныя гетманы людзей рыхтаваць, а пра тыя яміны, што немцы пакапалі, нічога не ведалі, і, рыхтуючы войска, гетманы князь Іван Жэдзівід і пан Сокал у яміны пападалі і ногі сабе паламалі, і вельмі параніліся, ад чаго і памерлі. I не толькі гетманы, але і многімлюдзям ад тыхямаўбядавялікаясталася. КарольжаЯгайла і вялікі князьВітаўт, бачачы, што з іхгетманамінайвышэйшымі такое здарылася, на іхмесца двух іншыхгетманаўабралі: ЯгайладаручыўСокалавамесца пану Спытку, аВітаўтпрызначыў Яна Гаштольда. Абраліяныгетманаў і загадалі войска рыхтавацьда бітвы, а тыхямаўздрадлівыхасцерагацца. Затым гетманы, войска падрыхтаваўшы, рушылінабітву. Немцы ж, убачыўшыгэта, таксамапачалі з імісутычкі. I пачалася з раніцыбітвапаміжнемцамі і войскам літоўскім, і вялікаемноствавояў забодвухбакоў, літоўскага і нямецкага, палегла.
Вялікі князь Вітаўт, бачачы, што войскі яго вельмі пабітыя, а ляхі ніякае падмогі ім чыніць не хочуць, прымчаў да свайго брата Ягайлы, а той імшу [богаслужэнне] слухаў. І сказаў Вітаўт: «Ты імшу слухаеш, а князі і паны, браты мае, ледзьве не ўсе забітыя ляжаць, а твае людзі ніяк дапамагчы ім не хочуць». А Ягайла адказаў яму: «Мілы браце, ніяк іначай учыніць не магу, толькі мушу імшу даслухаць». I, даслухаўшы, загадаў свайму каморнаму [схаванаму] атраду ісці на ратунак. I той атрад рушыў з войскам літоўскім на немцаў, і ушчэнт іх разбілі, і самаго магістра і ўсіх яго комтураў да смерці забілі, і незлічонае мноства немцаў паланілі ды пабілі. А іншыя войскі ляшскія [польскія] ім не дапамагалі, толькі на тое глядзелі. Затым войскі польскае і літоўскае, немцаў разбіўшы, шмат гарадоў ды зямель іхніх пабраўшы, а астатнія дашчэнту спустошыўшы ды выпаліўшы, з вялікаю пашанаю і з невымоўнай перамогаю, на ўвесь свет знакаміта праславіўшыся, у свае землі вярнуліся. Харугвы ж нямецкія і бароды магістраву ды ўсіх комтураў ягоных, з мёртвых абадраўшы, палову ўзялі да Польшчы, а палову да Літвы.
Тыя бароды і харугвы ў замку Кракаўскім, у касцёле святога Станіслава, і ў Вільні, таксама ў касцёле святога Станіслава, вывешаны.
Пытанні і заданні:
- Назавіце ўдзельнікаў бітвы з двух бакоў.
- Чаму Ягайла і Вітаўт выбралі такое месца бітвы?
- Як аўтар хронікі ацэньвае вынікі бітвы?
- Што ўчынілі нямецкія рыцары, каб не прапусціць аб’яднанае войска на поле бітвы?
- Што вы новага даведаліся з хронікі? Якія вы знайшлі ўдакладненні, факталагічныя несупадзенні з тэкстам вучэбнага параграфа? Чаму?
- Уявіце сябе журналістамі і задайце аўтару хронікі тры пытанні ў форме бліц-інтэрв’ю.
Дадатак 2
Аналіз рэпрадукцыі карціны З. Развадоўскага, Т. Попеля “Грунвальдская бітва”
Разгледзьце рэпрадукцыю карціны З.Развадоўскага і Т.Попеля “Грунвальдская бітва”, адкажыце на пытанні.
Пытанні і заданні:
- Прыдумайце назву карціне і растлумачце свой выбар.
- Назавіце персанажаў, паказаных на карціне. Што вам пра іх вядома?
- Які этап бітвы адлюстраваны на карціне? Апішыце яго.
- Ці з’яўляецца карціна гістарычнай крыніцай? Чаму вы так лічыце?
- Ці адпавядае сюжэт карціны апісаным па- дзеям бітвы ў тэксце (§ 8 вучэбнага дапаможніка, апошні абзац п. 3 “Грунвальдская бітва”)?
- Якія пачуцці выклікае ў вас карціна (радасць, смутак, збянтэжанасць і г. д.)? Чаму? Якія дэталі карціны фарміруюць такія пачуцці?
Дадатак 3
Аналіз Грунвальдскай бітвы з кантэксту мастацкага фільма “Крестоносцы”. Польшча, 1960 г. Рэжысёр – Аляксандр Форд)
Прааналізуйце па пытаннях відэафрагмент (2.33.15 – 2.40.50) мастацкага фільма “Крыжакі” і выканайце заданне.
Пытанні і заданні:
- Падбярыце два, тры эпітэты для характарыстыкі кожнага галоўнага героя.
- Якія новыя факты пра бітву вы даведаліся з відэафрагмента?
- Якімі мастацкімі сродкамі рэжысёр паказаў трагізм бітвы (музыка, гукі і г. д.)?
- Ці можна мастацкі фільм выкарыстоўвацьяк гістарычную крыніцу? Чаму?
- Параўнайце інфармацыю з відэафрагмента і інфармацыю ў вучэбным дапаможніку (§8 “Вялікая вайна” і Грунвальдская бітва”). У якой зкрыніц інфармацыя прадстаўлена больш поўна?
Дадатак 4
Аналіз песні “Грунвальдская бітва” групы “Стары Ольса
Прааналізуйцепа пытаннях песню “Грунвальдская бітва”групы “Стары Ольса”.
Слаўлю адвагу, ваяроў сармацкіх
Што пасеклі ў бітве рыцараў крыжацкіх
Меўся ордэн ўсю Літву з Польшчай зруйнаваці
Прагнуў права сваё нам гвалтам навязаці
Тамувартахутка на вайнузбірацца,
Каб на прускіх землях з ворагамспаткацца
Гвалт крыжацкісупыніцьдыуласнайсілай
Славу-волю нам здабыць для Айчынымілай
Войскіўсевыйшлі і хутчэйпамчалі
Ды ля Грунэвальда станы пастаўлялі
НашыБагародзіцу, немцы Dastichtзавялі
Ды з гарматаўгрукат-трэскгучнараспачалі
Так літвіны смела з крыкамінясуцца
А падіміконібакаміб’юцца
Смела з літвайВітаўтрэйвядзе-трымае
І натхняекрыкам, шэрагіраўняе
Шалёна, мужна з гуфамгуфсячэцца
Як мядзведзьраз’юшаны, штона злом нясецца
Твар да твару сеча йдзе, немцы нас змагаюць
А ж літва з татарамі з лукаўіхнакрываюць
Страшны хруст, звон, грукат, гром ідзе ад зброі
Горлы ў крыку лютым пазрывалівоі
Шум і звон ад зброідалятаестрашна,
Сонца ў небеплывезалаціста-ясна
Прускіхдзесяцькомтураў там важнейшых легла
Кроўструменемліецца, немчурапабегла
Нашыколюць, рэжуць, б’юць, волю зброідаўшы
Дыпалоняцькомтураў, рукіімзвязаўшы
Дзідамі там немцаў, у хрыбтыкалолі
Дывантробы люта ім з жыватоўпаролі
Нашымоцна, смела гуфнямецкібілі
Як ваўкіпад кустам, кнехты галасілі
Колькіміль за ворагамнашывоімчалі
Немцы леглі, як трава зброюпакідалі
Хуткавесткудобруюнашылюдзімелі
І паветра і зямля ад імшыдрыжэлі
Ўдзячна па касцёлахTedeumзавялі
І ў Літве і ў Польшчы Бога праслаўлялі.
Пытанні і заданні:
- Якія падзеі адлюстраваныя ў песні?
- Каго аўтар называў“нашы воі”, “нашы людзі”?
- Якая мэта саюзнага войска сфармулявана ў песні?
- Суаднясіце словы песні з этапамі Грунвальдскай бітвы. Назавіце іх.
- Уявіце сябе паэтам-песеннікам. У якім жанры (марш, раманс, фолк, рок, рэп, хіп-хоп) вы напішаце песню пра Грунвальдскую бітву? Чаму?
- Выкарыстоўваючы тэксты песні і вучэбнага дапаможніка, растлумачце кроссэнс.
- Што новага вы даведаліся з песні, і як гэта стасуецца з тэкстам вучэбнага параграфа?
Дадатак 5
Дадатак 6
Кантроль ведаў па тэме
«“Вялікая вайна” і Грунвальдская бітва»
Выберыце правільны варыянт адказу:
1. Падставай для пачатку “Вялікай вайны” паслужыла:
1) падтрымка Вітаўтам паўстання жамойтаў;
2) скарга рыжскіх купцоў магістру Тэўтонскага ордэна;
3) чаканка Ордэнам фальшывай манеты.
2. Грунвальдская бітва адбылася ў:
1) 1399 г.; 3) 1410 г.;2) 1409 г.; 4) 1435 г.
3. Галоўны вынік Грунвальдскай бітвы:
1) заваёва ВКЛ выйсця да Балтыйскага мора;
2) замацаванне за Тэўтонскімордэнамзначныхтэрытарыяльныхзаваёў;
3) спыненнеагрэсіікрыжакоў на ўсходнеславянскіх землях;
4) заваёва ВКЛ выйсця да Чорнага мора.
4. Магістр, які ўзначальваў войска Тэўтонскага Ордэна ў 1410 г.:
1) Фрыдрых фон Бланкенштэйн;
2) Конрад фон Валенрод;
3) Ульрых фон Юнгінген;
4) Крыштаф фон Герсдорф.
5. Ці з’яўляюцца правільнымі сцвярджэнні? Напішыце «так» або «не».
|
|
1) У выніку Салінскага пагаднення 1398 г. ВКЛ пазбавілася выхаду да Балтыйскага мора.
|
|
|
2) Найбольшага поспеху на першым этапе «Вялікай вайны» дамагліся палякі.
|
|
|
3) У Грунвальдскай бітве войскі крыжакоў колькасна пераўзыходзілі польска-літоўскія войскі.
|
6. Выкрасліце лішняе.
1)У войску крыжакоў былі рыцары з Германіі, Англіі, Францыі, Швейцарыі, Іспаніі, Візантыі, Чэхіі.
2) Вітаўт прывёў да Грунвальда харугвы з Полацка, Новагародка, Ноўгарада Вялікага, Вільні, Трокаў, Віцебска, Менска, Пскова.
7. Расстаўце падзеі ў правільнай храналагічнай паслядоўнасці.
|
|
Грунвальдская бітва.
|
|
|
Паўстанне ў Жамойці.
|
|
|
Торуньскі мір.
|
|
|
Аблога Мальбарка.
|
8. Растлумачце, чаму на карціне польскага мастака Яна Матэйкі Вітаўт паказаны з адным мячом у руцэ, а Ягайла на помніку ў Нью-Ёрку – з дзвюма мячамі.
9. Уважліва прачытайце дакумент і адкажыце на пытанні.
«Такім чынам, Уладзіслаў, кароль Польшчы, абяцае магістру Прусіі, што верне ў вызначаны тэрмін I занятыя імем яго светласці замкі і гарады ў Прусіі; ёнадпусціць таксама з палону ўсіх палонных, пры ўмове, аднак, што магістрам і ордэнам выплачана будзе ямусто тысяч коп1 пражскіх грошаў. Генрых жа, магістрпрускі, абавязваецца ў сваю чаргу выплаціць каралю Уладзіславу і яго Польскаму Каралеўству сто тысячкоп грошаў(у 1 копе – 60 грошаў)...»
1)Аб заключэнні якога міру расказваецца ў прыведзеным фрагменце з польскай хронікі? _______________________________________________
2) Якія яшчэ ўмовы не ўказаны ў гэтым фрагменце? _________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3) Для каго гэты мірны дагавор быў асабліва спрыяльным? ___________
_______________________________________________________________
10. Які з этапаў Грунвальдскай бітвы меў вызначальнае значэнне для дасягнення перамогі над крыжакамі? Свой адказ абрунтуйце.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
АНАЛІЗ
У адпаведнасці з пастаўленай мэтай і задачамі адбываўся адбор дыдактычнага матэрыялу. Пры выбары зместу карысталася прынцыпам паслядоўнасці рэалізацыі навучальнага матэрыялу, прынцыпам адпаведнасці праграме і ўзроўню ведаў вучняў па прадмеце, прытрымлівалася суадносін практычнага і тэарэтычнага матэрыялу.
Для рэалізацыі пастаўленай мэты выкарыстоўваліся метады, якія адпавядаюць ўзроўню ўспрымання, чытацкай кампетэнцыі навучэнцаў класа, выкарыстоўваліся інтэрактыўныя, практычныя (запаўненне табліцы), наглядныя і славесныя.
На мой погляд, заданні да кожнага этапа урока, былі размеркаваны рацыянальна. Арганізацыйны этап і этап актуалізацыі ведаў вучняўпадрыхтавалі вучняў да ўспрымання матэрыялу па вывучэнні новай тэмы. Галоўны этап урока, этап вывучэння новага матэрыялу, на якім навучэнцы атрымлівалі веды аб прычынах і выніках вайны, ходзе ваенных дзеянняў, і этап замацавання - вучні праходзілі самастойна карыстаючыся дарожнай картай.
Вучням быў прапанаваны “Маршрут урока”, які складаўся з 6 крокаў (4 абавязковыя, 2 - для дапытлівых, якія можна было мінуць. На ўроку былі створаны ўмовы самарэалізацыі і самаадукацыі вучняў. Так на 3 кроку былі прапанаваны заданні для замацавання з дадатковымі крыніцамі. Неабходна было выбраць адну гістарычную крыніцу і і выканаць заданні да яе (урывак з “Хронікі Быхаўца” пра Грунвальдскую бітву, рэпрадукцыя карціны Зыгмунта Развадоўскага і Тадэвуша Попеля “Грунвальдская бітва”, фрагмент мастацкага фільма “Крыжакі”, песня “Грунвальдская бітва” групы “Стары Ольса”). Некаторыя вучні выбіралі некалькі крыніц. Усе вучні прайшлі маршрут да канца ўрока.
Тэмп урока был дастаткова высокім, што абумовілася тым, што клас працаздольны і ўжо не першы раз працуе з дарожнай картай.
разгарнуць » / « згарнуць